Hướng dẫn kỹ thuật
Nguồn gốc và phân bố của cây ổi
Cây ổi là một loại cây ăn quả rất phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Vậy ổi có nguồn gốc và phân bố ở đâu?
Định nghĩa cây ổi
Cây ổi (tên khoa học: Psidium guajava L.) là một loài cây ăn quả thuộc họ Myrtaceae, có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ. Cây ổi có tên gọi khoa học đầu tiên được miêu tả vào năm 1753.
Ổi là cây thấp, cao khoảng 5–10m, thân có lông tơ, cành nhẵn, lá đơn mọc đối, có cuống và phiến lá hình elíp-thuôn dày. Hoa mọc thành ngù từ kẽ lá, đài phân thùy 5, tràng hoa 5 cánh trắng, nhị vàng. Quả hình cầu, kích thước quả tùy giống, dao động 20 – 250 gam/quả.
Ổi là loại quả nhiệt đới, chứa nhiều vitamin C và được dùng để ăn tươi hoặc chế biến thành các sản phẩm khác như mứt, sấy khô, đóng hộp…
Nguồn gốc và phân bố của cây ổi
Cây ổi có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ (khu vực Trung và Nam Mỹ).
Theo các nhà khoa học, cây ổi được con người phát hiện lần đầu tiên ở vùng Caribbean, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Sau đó, người châu Âu đã đem giống cây ổi từ châu Mỹ về trồng ở các thuộc địa của họ ở châu Á và châu Phi từ thế kỷ 16.
Hiện nay, cây ổi được trồng phổ biến ở các quốc gia nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới như:
- Châu Phi: Nigeria, Kenya, Nam Phi
- Châu Á: Ấn Độ, Pakistan, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam
- Châu Mỹ: Mexico, Brazil
- Châu Đại Dương: Úc
Ngoài ra, cây ổi cũng được trồng ở các vùng cận nhiệt đới của Bắc Mỹ và một số nước châu Âu như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha.
Cây ổi ở Việt Nam
Cây ổi được du nhập vào Việt Nam từ rất lâu, có thể cách đây hàng trăm năm. Tuy nhiên, nguồn gốc và thời gian cụ thể cây ổi du nhập vào Việt Nam vẫn chưa rõ ràng.
Hiện nay, cây ổi đã thích nghi và phát triển tốt ở khắp các vùng sinh thái của Việt Nam, từ đồng bằng đến miền núi, với độ cao khoảng 1.500m so với mực nước biển.
Một số tỉnh có diện tích trồng ổi lớn ở Việt Nam như: Tiền Giang, Đồng Tháp (Đồng bằng sông Cửu Long), Ninh Thuận (vùng Duyên hải Nam Trung Bộ),… Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, ổi Việt Nam đạt năng suất và chất lượng cao, mùi vị thơm ngon.
Giống ổi Việt Nam có khoảng 160 giống, trong đó chủ yếu là ổi ta và một ít các giống ổi mới được Viện nghiên cứu lai tạo và chọn giống cây trồng giới thiệu như: ổi tai đỏ, ổi Hương Vy, ổi Đức Hòa… Ngoài ra còn có một số giống ổi được nhập từ Trung Quốc như ổi Xá Lỵ.
Nhìn chung, cây ổi Việt Nam có nhiều giống quả ngọt, ngon, không hạt thích hợp để ăn tươi và chế biến các sản phẩm giá trị gia tăng như mứt ổi, sấy khô, salad ổi…góp phần làm tăng thêm giá trị kinh tế.
Ý nghĩa kinh tế của cây ổi
Cây ổi là loại cây cho thu nhập cao, mang lại hiệu quả kinh tế cho người trồng. Quả ổi có thể tiêu thụ ngay khi còn tươi hoặc chế biến để bảo quản và tăng giá trị.
Các sản phẩm từ ổi được tiêu thụ nhiều trên thị trường như: ổi tươi, mứt ổi, ổi sấy khô, nước ép ổi, salad ổi… Đặc biệt, nước ép ổi đóng chai, uống lạnh rất được thị trường ưa chuộng. Sản phẩm nước ép đóng chai được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới và mang về nguồn thu nhập lớn.
Ngoài ra, gần đây cây ổi còn được khai thác làm cây cảnh kiếng bonsai nhờ hình dáng cành lá đẹp mắt, tạo nên giá trị kinh tế mới từ cây ổi.
Như vậy, với khả năng mang lại hiệu quả kinh tế cao, cây ổi là cây trồng được nhiều hộ nông dân chọn làm cây trồng chính để phát triển kinh tế.
Tiềm năng và định hướng phát triển cây ổi
Cây ổi có sự phân bố rộng, thích nghi được với nhiều vùng khí hậu, khả năng chịu hạn cao và cho năng suất ổn định. Tại Việt Nam, cây ổi còn có diện tích trồng chưa nhiều và năng suất, chất lượng có thể cao hơn nữa nếu áp dụng kỹ thuật canh tác tốt hơn.
Để phát triển cây ổi bền vững hơn tại Việt Nam, cần chú trọng những điểm sau:
- Chọn tạo, phát triển các giống ổi có năng suất và chất lượng cao. Đặc biệt là các giống thích hợp cho sản xuất hàng hóa và chế biến.
- Xây dựng quy trình kỹ thuật canh tác tiên tiến, đảm bảo ổi an toàn và bền vững.
- Xúc tiến đầu tư và phát triển mạnh công nghiệp chế biến ổi nhằm nâng cao giá trị của sản phẩm.
- Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá về giá trị dinh dưỡng cao của ổi với mục tiêu gia tăng thị trường xuất khẩu ổi và sản phẩm từ ổi sang các nước.
Với tiềm năng và định hướng như trên, cây ổi Việt Nam hoàn toàn có khả năng mở rộng diện tích và nâng cao giá trị sản xuất, đồng thời góp phần phát triển nền nông nghiệp và kinh tế đất nước trong tương lai.